ازقرآن بیاموزیم(28)
ازقرآن بياموزيم (28)
آیا در قرآن به مسائل اقتصادی توجه شده است ؟
اسلام با اقتصاد، دو نوع پیوند دارد: مستقیم و غیر مستقیم.
پیوند مستقیم اسلام با اقتصاد از آن جهت است که مستقیماً یک سلسله مقررات اقتصادى درباره مالکیت، مبادلات، مالیات ها، ارث، نفقه، صدقات، وقف، مجازات هاى مالى و مجازات هایى در زمینه ثروت و... بیان کرده است.
امّا پیوند غیر مستقیم اسلام با اقتصاد از طریق اخلاق است؛ مانند: امانت، عفت، عدالت، احسان، ایثار، منع از دزدى، خیانت، رشوه و...[۱]
اقتصاد که پایه اش ثروت است، در قرآن، «خیر» شمرده شده است:
«إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِن تَرَكَ خَیرْا الْوَصِیَّةُ لِلْوَالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ؛[بقره/۱۸۰] هنگامى كه یكى از شما را مرگ فرا رسد، اگر چیز خوبى [مالى] از خود به جاى گذارده، براى پدر و مادر و نزدیكان، بطور شایسته وصیت كند»
ولى قرآن با ثروت اندوزى به مبارزه برخاسته است. اسلام، اقتصاد را در زندگى، هدف نمى داند؛ بلکه وسیله اى براى قوام زندگى تلقى مى کند.
«أَمْوَالَكُمُ الَّتىِ جَعَلَ اللَّهُ لَكمُْ قِیَامًا؛[نساء/۵] اموال خود را، كه خداوند وسیله قوام زندگى شما قرار داده»
سیاست کلى اسلام درباره اقتصاد چنین است:
۱. توازن اقتصادى و عدالت: اسلام در عین احترام به «مالکیت خصوصى »، طورى قوانین را تنظیم کرده که ثروت در دست گروهى خاص نباشد؛ لذا با قرار دادن مالیات، زکات، خمس، انفاق ... جامعه را به تعادل اقتصادى سوق مى دهد.[۲]
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبى وَ الْیَتامى وَ الْمَساكینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ كَیْ لا یَكُونَ دُولَةً بَیْنَ الْأَغْنِیاءِ مِنْكُمْ؛[حشر/۷] آنچه را خداوند از اهل این آبادیها به رسولش بازگرداند، از آن خدا و رسول و خویشاوندان او، و یتیمان و مستمندان و در راه ماندگان است، تا (این اموال عظیم) در میان ثروتمندان شما دست به دست نگردد.»
«إِذَا أَنفَقُواْ لَمْ یُسْرِفُواْ وَ لَمْ یَقْترُواْ وَ كَانَ بَینَْ ذَالِكَ قَوَامًا؛[فرقان/۶۷] هر گاه انفاق كنند، نه اسراف مىنمایند و نه سختگیرى بلكه در میان این دو، حدّ اعتدالى دارند.»
۲. استقلال و خودکفایى اقتصادى: حضرت على(ع) مى فرماید: «احتج الى مَن شئتَ تکن اسیره، استغن عمّن شئت تکن نظیره؛[۳] بهر كه خواهى نیازمند شو تا در نتیجه اسیر او شوى، و از هر كه خواهى بى نیاز باش تا در نتیجه همانند او باشى، و احسان كن بهر كه خواهى تا امیر او باشى.»
با توجه به این حدیث، اگر ملتى کمکى خواست و ملت دیگر کمک داد، خواه ناخواه، اولى آقاى دومى است؛ اگر بخواهیم با ملّتى در استقلالِ رأى، برابر باشیم، باید از او بى نیاز باشیم. سلامت بنیه اقتصادى و اقتصاد مستقل یکى از شرایط لازم اقتدار ملّى است.
۳ . حداکثر کارایى و برنامه ریزى:
«قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ اللَّهِ الَّتىِ أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَ الطَّیِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِىَ لِلَّذِینَ ءَامَنُواْ فىِ الْحَیَوةِ الدُّنْیَا؛(اعراف ۳۲) بگو: چه كسى زینتهاى الهى را كه براى بندگان خود آفریده، و روزیهاى پاكیزه را حرام كرده است؟!» بگو: «اینها در زندگى دنیا، براى كسانى است كه ایمان آوردهاند (اگر چه دیگران نیز با آنها مشاركت دارند)»
۴ . رشد توسعه اقتصادى در پرتو ارزشهاى اسلامى: آیات زیادى بیان کرده که جامعه سالم در پرتو اقتصاد سالم معنا پیدا مى کند و اقتصاد سالم در پرتو ارزش ها و مقررات اسلامى شکل مى گیرد.[۴]
«وَ لَوْ أَنَّهُمْ أَقامُوا التَّوْراةَ وَ الْإِنْجیلَ وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْهِمْ مِنْ رَبِّهِمْ لَأَكَلُوا مِنْ فَوْقِهِمْ وَ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ مِنْهُمْ أُمَّةٌ مُقْتَصِدَةٌ وَ كَثیرٌ مِنْهُمْ ساءَ ما یَعْمَلُونَ؛[مائده/۶۶] و اگر آنان، تورات و انجیل و آنچه را از سوى پروردگارشان بر آنها نازل شده [قرآن] برپا دارند، از آسمان و زمین، روزى خواهند خورد جمعى از آنها، معتدل و میانهرو هستند، ولى بیشترشان اعمال بدى انجام مى دهند»
برخى از آیات دیگر که به اقتصاد ، اشاره دارد ، عبارتند از:
۱. تجارت و بازرگانى: (بقره، ۲۵۷ / نساء، ۲۹ / توبه، ۲۴ / جمعه، ۹ ـ ۱۱)
۲. کشاورزى: بقره، ۲۲، ۲۰۵ / انعام، ۹۹ / یوسف، ۴۷ / رعد، ۳ / نحل،۶۷
۳. دامدارى: مائده، ۱ / انعام، ۱۳۶، ۱۴۲ / نحل ۵ ـ ۸
۴. صنعت: حدید، ۲۵ / انبیاء، ۸۰ / سبأ، ۱۰ ـ ۱۱ / انفال، ۶۰ / سبأ، ۱۲ ـ ۱۳ / شورى، ۳۲
۵. درباره کسب ثروت حرام: تعدى به مال یتیم (مائده، ۱۲)، کم فروشى (مطففین ، ۱)، رباخوارى (بقره، ۲۷۵)، قمار (لقمان ،۶)، خوردن مال مردم (توبه، ۳۴)، رشوه خوارى (نساء، ۱۶۱)، دزدى (مائده ، ۳۸) و... .
پی نوشتها:
[۱]. مبانى اقتصاد اسلامى، شهید مطهرى، ص ۳۴
[۲]. تفسیر نمونه،ج ۲۳ ، ص ۵۰۷
[۳]. بحار الانوار، علامه مجلسى، ج ۷۲، ص ۱۰۷.
[۴]. خطوط کلى اقتصاد در قرآن و روایات، جعفر خوشنویس، ترجمه محمدى انصارى.
تفسیر قرآن (22)
تفسیر قرآن (10)
سوره اسراء ( قسمت22)
«21» اُنظُرْ كَیْفَ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَ لَلْأَخِرَةُ أَكْبَرُ دَرَجَتٍ وَ أَكْبَرُ تَفْضِیلاً
بنگر كه چگونه بعضى از آنان را بر بعض دیگر برترى دادیم، و قطعاً درجات آخرت، بزرگتر و ارزشمندتر است.
برترى هاى افراد بر یكدیگر دو نوع است: گاهى به خاطر استعداد، ذوق، فكر،
پیامها :
فضیلت اهمیت و قرائت قرآن (24)
قرائت قرآن (24)
آثار قرائت و اُنس با قرآن ( محبوب و مورد رحمت خداوند )
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود :
ای سلمان ! چون مومن قرآن بخواند ، خداوند درهای رحمت را بر او می گشاید ... بعد از آموختن علم ، خدا هیچ چیز را بیشتر از قرائت قرآن ، دوست نمی دارد .
منبع : بحار الانوار ، ج 92 ، ص 18
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم به سلمان فرمود:
ای سلمان ! بر تو باد به خواندن قرآن ، که خواندن آن کفاره ی گناهان است و پوششی از آتش و ایمنی از عذاب ... چون مومن قرآن بخواند ، خدا به رحمت ، در او نظر می کند .
منبع : همان
لطایف قرآنی (57)
لطايف قرآني (57)
لا تَعجشل بِالقُرآنِ ..
در یکی از ایام عید دیوانه ای می گفت :
یا ایها الناسُ اِنّی رَسُولُ اللهِ اِلَیکُم ( اعراف / 158 )
ای مردم ، من فرستاده خدایم به سوی شما .
بهلول وقتی این را شنید ، سیلی محکمی به صورت آن دیوانه زد و گفت :
...لا تَعجَل بِالقُرآنِ مِن قَبلِ اَن یُقضی اِلَیکَ وَجیُهُ ... ( طه / 114 )
... شتاب مکن به تلاوت قرآن ، پیش از آن که به تو وحی برسد ...
منبع :مکالمه ی قرآنی ، ص 29
معماهای قرآنی (83)
معماهای قرآنی
بخش نهم : مسائل شرعی « 83 »
فصل دوم :مسائل شرعی دیگر ( غیراز نماز)
671 - خواندن سوره های مبارکه ای که سجده واجب دارند ( سجده ، فصّلت ، نجم ، علق ) در حالت جنابت ، خیض و نفاس ، حرام است حتی اگر آیه ی بسمله و یا یک حرف از این سوره ها رادر حالت های مذکور بخواند ، حرام است . تذکر این نکته ضروری است که زن حیض ونفاس و شخص جنب می توانند دعای توسل و دعای کمیل بخوانند ولی در دعای کمیل چون جمله ی « افمن کان مومنا کمن کان فاسقاً لایستوون » از سوره ای است که سجده واجب دارد ( سوره سجده / 18 ) تنها همین جمله رانمی توانند بر زبان آورند و خواندن قسمت های دیگر دعای کمیل اشکال ندارد .
منبع : احکام بانوان /81 ، به نقل از : عروه الوثقی 288/1 ، باب ما یحرم علی الجنب / مسئله 5
672 - چهادره سوره از قرآن کریم دارای آیات سجده است این سورههای مبارکه عبارتند از : اعراف ، رعد ، نحل ، اسراء ، مریم ، حج ، فرقان ، نمل ، سجده ، ص ، فصلت ، نجم ، انشقاق و علق .
673 - تنها سوره ای که در آن دو ایه ی سجده وجود دارد سوره مبارکه حج می باشد « در آیات 18 و 77 هر دو سجده مستحب است »
674 - چهار آیه از قران کریم سجده واجب دارند که عبارتند از :
الف : آیه 15 سوره سجده .
ب : آیه 37 سوره فصلت .
ج : آیه 62 ( آخرین آیه )سوره نجم .
د : آیه 19 ( آخرین آیه ) سوره علق .
675 - یازده آیه از قرآن کریم دارای سجده مستجب است که عبارتند از :
1 - آیه 206 ( آخرین آیه ) سوره اعراف .
2 - آیه 15 سوره رعد .
3 - آیه 50 سوره نحل .
4 - آیه 109 سوره اسراء .
5 - آیه 58 سوره مریم .
6 - ایه 18 سوره حج .
7 آیه 77 سوره حج .
8 - آیه 60 سوره فرقان .
9 - آیه 26 سوره نمل .
10 - آیه 24سوره ص .
11 - آیه 21 سوره انشقاق .
ذکرهای شگفت انگیز (147)
دیدن ارواح صالحه / منقول
برای دیدن ارواح صالحه در خواب زیاد خواندن سوره شریف یس سفارش
شده است .
منبع :باران معرفت ، سید مصطفی علوی ، ص 267
خواص قرائت سورهها و آیات قران (90)
خواص قرائت سورهها و آيات قرآن (90)
فضیلت و خواص سوره طه
5) بهبود بیماریهای دهان
تفسیر قرآن (21)
تفسیر قرآن (10)
سوره اسراء ( قسمت21)
ما از عطاى پروردگارت، اینان (فرصت طلبان) و آنان (دنیا طلبان) را كمك مىكنیم و عطاى پروردگارت از كسى منع نمىشود.
خداوند انسانها را آزاد آفرید و با در اختیار قرار دادن امكانات، آنان را آزمود تا نحوهى عمل و گزینش آنان روشن شود و معامله كنندگان با خدا، از دیگران جدا شوند، مثل سازمان آب و برق كه این دو نعمت را در اختیار همه ى خانه ها قرار مىدهد، تا افراد با انتخاب خود، از آنها استفاده ى خوب یا بد بكنند.
پیامها :
1- سنّت خدا براین است كه نعمت و امداد خویش را در اختیار همگان قرار دهد، تا هركس صفات خوب و بد خویش را بروز دهد. �كلاً نُمِدّ�
2- ایمان به خداوند وآخرت طلبى، با برخوردارى از امكانات مادّى منافاتى ندارد. �كلاً نُمدّ�
3- الطاف الهى از شئون ربوبیّت و تفضّل اوست، وگرنه ما طلبى از او نداریم. �عطاء ربّك�
4- عطاى خداوند، همیشگى است. �ما كان عطاء ربّك محظوراً�
فضیلت اهمیت و قرائت قرآن (23)
قرائت قرآن (23)
آثار قرائت و اُنس با قرآن ( محو گناهان )
امام صلدق علیه السلام ، فرمود : « چرا تاجری که در بازار مشغول تجارت است ، بعد از بازگشت به خانه اش و پیش از خوابیدن ، یک سوره از قرآن را نمی خواند ، تا در برابر هر آیه ی خوانده شده ، ده حسنه برای او نوشته شود و ده گناه او محو گردد ؟ »
منبع : اصول کافی ، فصل القرآن ، ح 2
لطایف قرآنی (56)
لطايف قرآني (56)
جَزاءً بِما کانُوا یَعمَلوُنَ
از اصمعی روایت شده که در بازار بغداد می گذشتم ، دکّانی که به انواع میوه ها و مرغ های چاق ، آراسته بود ، دیده ام را جلب کرد ، در این حال ، زنی خوش صورت و زیبا به در دکّان رسید . من این آیه را خواندم :
وَ فاکِهَةٍ مِمّا یَتَخَیروُنَ ، وَ لَحمِ طَیرٍ مِمّا یَشتَهُونَ ، وَ حُورٌ عینُ ، کَاَمثالِ الُوءلُوءِ المَکنُونِ ( واقعه / 20-23 )
و میوه های از هر نوع که انتخاب کنند و گوشت پرنده از هر نوع که مایل باشند و همسرانی از حورالعین دارند همچون مروارید در صف پنهان .
آن زن فوری جواب داد :
جَزآءً بِما کانُوا یَعمَلُونَ ( واقعه / 24 )
اینها پادشی است که در برابر اعمالی که انجام می دادند .
منبع : سرگذشت های تلخ و شیرین ، ج 4 ، ص 190 ، به نقل از تاریخ نگارستان ، داستان 87
معماهای قرآنی (82)
معماهای قرآنی
بخش نهم : مسائل شرعی « 82 »
فصل دوم :مسائل شرعی دیگر ( غیراز نماز)
664 - سجده نمودن پس از ختم تلاوت سوره مبارکه اعراف مستحب است . زیرا آخرین آیه این سوره جزو آیاتی است که دارای سجده مستحبند .
665 - سجده نمودن پس از خنم سوره های مبارکه نجم و علق واجب است چرا که آخرین ایه این دو سوره جزو آیاتی است که دارای سجده واجبند .
666 - آیه 32 سوره مبارکه نور معمولاً پیش از اجرای صیغه عقد خوانده می شود .
667 - خوانده سوره میارکه اخلاص با یک نفس مکروه است چرا که امام صادق علیه السلام فرمودند : خوانده « قل هوالله احد » با یک نفس مکروه است ( اصول کافی 420/4، کتاب فضل القرآن ، باب ترتیل القران بالصوت الحسن . توضیح المسائل امام خمینی /156 ، مساله 1020 )
668 - در آیه 24 سوره مبارکه نساء مساله جواز ازدواج موقت یا متعه یا صیغه مطرح شده است . ( تفسیر نور 311/2 . شرح لمعه 281/5 . تفسیر اَلاء الرحمن 75/2. تفسیر المیزان 271/4 .البیان فی القرآن /313 )
669 - از میان سجده های پانزده گانه قرآن کریم سجده مستحب در آیه 24 سوره مبارکه ص سجده ی حضرت داوود علیه السلام است . ( پژوهشی در تاریخ قرآن کریم /105، پاورقی 4 )
670 - پس از پایان قرائت سوره اخلاص گفتن « کذالک الله ربّی » مستحب است . ( توضیح المسائل حضرت امام خمینی/155، مسئله 1017 . یکی از مستحبات قرائت ( هنگام نماز ) آن است که نماز گزار بعد از خواندن سوره مبارکه توحید ، یک بار یا دو بار یا سه بار بگوید « کذالک اللهُ ربّی » و یا این که سه بار بگوید « کذالک اللهُ ربِنا » ر.ک: العروه الوثقی 508/1) .
اخلاق در قرآن (24)
اخلاق در قرآن (24)
با توجه به آیات و روایات ، چه کنیم که بهترین باشیم ؟
برای بهترین بودن باید تهذیب نفس و خود سازی کنیم. قرآن راه فلاح و
رستگاری رادر همین راه می داند«قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَكَّى[اعلی/۱۴] به راستى
رستگار شد آن كس كه خود را (از پليدى ها) پاك گردانيد.» و «قَدْ أَفْلَحَ مَن
زَكَّاهَا * وَقَدْخَابَ مَن دَسَّاهَا [شمس/۹-۱۰] به راستى رستگار شد، آن كس
كه نفس خودرا تزكيه كرد.* و بى شك محروم و نااميد گشت هر كس كه
آن را به پليدى آلود».
عالمان علم اخلاق میگویند: برای خودسازی ابتدا باید رذائل اخلاقی و
اخلاق بد را از خود دور كرد، سپس درخت پاكی نشاند. بدیهی است با
وجود صفاتی مانند حسد وكبر و خودپسندی و خودخواهی و شهوت
رانی،دسترسی به صفات پسندیده و انجام اعمال خیر بسیار مشكل
خواهد بود.
اخلاق بد در وجود انسان به منزله بیماریی است كه مفاسدی به دنبال دارد.
نكته دیگری كه در خودسازی لازم است، محاسبه اعمال و كردار خود
است. هركسی كه در این راه قدمبرمیدارد، باید در اعمال و رفتار خود دقت كند و
مراقب آنها باشد و اگر دچار گناهی شد، توبه كند. در روایتآمده است: «حاسبوا
أعمالكم قبل أن تحاسبوا[۱] به اعمالتان رسیدگی كنید، قبل از این كه در
روز قیامت به آنرسیدگی شود».
نكته سوم: عادت دادن نفس بر عادات خوب و پسندیده، گر چه بر نفس انسانی
شاید مشكل باشد، ولیچارهای از آن نیست. عادات خوب مانند: خواندن نماز در اول
وقت و با جماعت، خواندن مناجات و راز و نیاز باخدا، قرائت قرآن، خواندن نماز شب،
كمك و دلسوزی نسبت به مستضعفان و بینوایات احترام به بزرگان، امر بهمعروف و
نهی از منكر.
تصمیم و اراده بر ترك عادات زشت و كارهایی كه گناه است، از صفات نیك است.
این صفت نتیجه بزرگی وشجاعت نفس است. كسی كه بتواند تصمیم بر ترك گناه
بگیرد، میتوان او را مجاهد در راه خدا دانست. تهذیباخلاق جهادی است كه
مشكلتر از جنگیدن با كفّار است. فرمود: «أشجع الناس من غلب هواه؛[۲]
شجاعترین مردم كسی است كه بر هوای نفسش چیره گردد».
پی نوشت:
[۱]. بحارالانوار، ج ۷، ص ۱۲۶
[۲]. نهجالفصاحه، ح ۲۹۹.
از قرآن بیاموزیم (27)
ازقرآن بياموزيم (27)
بر طرف شدن هر غم و اندوهس با ذکر یونسیه
قرآن می فرماید که اگر انسان غمگینی به ذکر یونسی سرگرم باشد، قبل از اینکه از ما چیزی بخواهد ما غمش را برطرف می کنیم و آنها هم که اهل راه هستند این ذکر یونسی را مجرَّب می دانند.
ذکرهای شگفت انگیز (146)
سیر معنوی در خواب / منقول
جهت سیر معنوی در خواب با وضو و اخلاص ، 66 مرتبه آیه ی نور ( سوره نور آیه ی 35 ) خوانده شود ، مفید به فایده است .
منبع : باران معرفت ، سید مصطفی علوی ، ص 189